1詞牌(pai)簡介
浣(huan)溪(xi)沙,唐教坊(fang)曲名(ming)(ming),因春(chun)秋時期人西施浣(huan)紗(sha)于若耶(ye)溪(xi)而得(de)名(ming)(ming),后用作詞(ci)牌名(ming)(ming),又名(ming)(ming)“浣(huan)溪(xi)紗(sha)”“小庭花”等。張泌詞(ci),有(you)(you)“露濃香泛小庭花”句(ju)(ju),名(ming)(ming)“小庭花”;韓淲詞(ci),有(you)(you)“芍(shao)藥酴(tu)縻(mi)滿(man)院(yuan)春(chun)”句(ju)(ju),名(ming)(ming)“滿(man)院(yuan)春(chun)”;有(you)(you)“東風(feng)拂欄露猶寒”句(ju)(ju),名(ming)(ming)“東風(feng)寒”;有(you)(you)“一曲西風(feng)醉(zui)木犀(xi)”句(ju)(ju),名(ming)(ming)“醉(zui)木犀(xi)”;有(you)(you)“霜(shuang)后黃(huang)花菊(ju)自開(kai)”句(ju)(ju),名(ming)(ming)“霜(shuang)菊(ju)黃(huang)”;有(you)(you)“廣寒曾折(zhe)最高(gao)枝”句(ju)(ju),名(ming)(ming)“廣寒枝”;有(you)(you)“春(chun)風(feng)初(chu)試薄羅衫(shan)”句(ju)(ju),名(ming)(ming)“試香羅”;有(you)(you)“清和風(feng)里綠蔭初(chu)”句(ju)(ju),名(ming)(ming)“清和風(feng)”;有(you)(you)“一番春(chun)事怨啼(ti)鵑”句(ju)(ju),名(ming)(ming)“怨啼(ti)鵑”。
此調(diao)有平仄(ze)兩體(ti)。平韻體(ti)始于唐代韓偓,流傳至今;仄(ze)韻體(ti)始于南唐李煜。通常以(yi)韓偓詞《浣溪沙·宿醉離(li)愁慢髻(ji)鬟》為正(zheng)體(ti)。全(quan)詞分上(shang)下兩片(pian),上(shang)片(pian)三句(ju)全(quan)用韻,下片(pian)末二(er)句(ju)用韻,過(guo)片(pian)二(er)句(ju)用對偶(ou)句(ju)的(de)居多(duo)。音節明快,句(ju)式(shi)整(zheng)齊,易于上(shang)口,為婉約派(pai)與(yu)豪放派(pai)多(duo)數詞人所常用。
2詞牌格律(lv)
格式一
雙(shuang)調,四十(shi)二字。上片(pian)三句,三平(ping)韻(yun);下片(pian)三句,兩平(ping)韻(yun)。格(ge)律對照例(li)詞:(唐末)韓(han)偓《浣溪沙·宿醉離愁慢髻(ji)鬟》
中(zhong)仄(ze)(ze)(ze)中(zhong)平(ping)(ping)中(zhong)仄(ze)(ze)(ze)平(ping)(ping)(韻),宿醉離愁(chou)慢髻(ji)鬟,中(zhong)平(ping)(ping)中(zhong)仄(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)平(ping)(ping)平(ping)(ping)(韻),六銖衣薄惹輕寒,中(zhong)平(ping)(ping)中(zhong)仄(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)平(ping)(ping)平(ping)(ping)(韻)。慵紅悶翠(cui)掩青(qing)鸞(luan)。
中仄(ze)中平(ping)(ping)平(ping)(ping)仄(ze)仄(ze)(句),羅襪況兼(jian)金菡(han)萏,中平(ping)(ping)中仄(ze)仄(ze)平(ping)(ping)平(ping)(ping)(韻)。雪肌(ji)仍是玉瑯玕。中平(ping)(ping)中仄(ze)仄(ze)平(ping)(ping)平(ping)(ping)(韻)。骨香腰(yao)細更沈檀。
格式二
雙(shuang)調,四十二(er)字(zi)。上下(xia)片(pian)各三句,兩平韻。格律對(dui)照例詞:(唐末五(wu)代(dai))薛昭蘊《浣(huan)溪沙·紅蓼渡頭秋正雨》
平(ping)仄仄平(ping)平(ping)仄仄(句(ju)),紅蓼渡頭(tou)秋(qiu)正雨,仄平(ping)平(ping)仄仄平(ping)平(ping)(韻),印(yin)沙鷗跡(ji)自成行,仄平(ping)平(ping)仄仄平(ping)平(ping)(韻)。整鬟飄(piao)袖野風香。
仄(ze)仄(ze)平(ping)平(ping)平(ping)仄(ze)仄(ze)(句),不(bu)語含顰深浦(pu)里,仄(ze)平(ping)平(ping)仄(ze)仄(ze)平(ping)平(ping)(韻(yun)),幾回愁煞棹船郎,仄(ze)平(ping)平(ping)仄(ze)仄(ze)平(ping)平(ping)(韻(yun))。燕歸帆盡水茫茫。
格式三
雙調(diao),四十(shi)四字。上片三句,三平(ping)韻(yun);下片五(wu)句,兩(liang)平(ping)韻(yun)。格律對(dui)照例(li)詞(ci):(五(wu)代宋初(chu))孫光憲《浣(huan)溪沙·風撼(han)芳菲滿院(yuan)香》
平(ping)(ping)(ping)(ping)仄(ze)(ze)(ze)(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)(ping)仄(ze)(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)(韻),風撼芳(fang)菲滿院香,仄(ze)(ze)(ze)(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)(ping)仄(ze)(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)(ping)(韻),四(si)簾慵(yong)卷日初長,仄(ze)(ze)(ze)(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)(ping)仄(ze)(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)(ping)(韻)。鬢云垂枕(zhen)響微锽。平(ping)(ping)(ping)(ping)仄(ze)(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)(ping)仄(ze)(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)(ze)(句),春夢(meng)未成愁寂(ji)寂(ji),
平(ping)平(ping)平(ping)仄(ze)仄(ze)平(ping)平(ping)(韻)。佳期難會信茫(mang)茫(mang)。仄(ze)平(ping)平(ping)(句(ju)),萬般心,平(ping)仄(ze)仄(ze)(句(ju)),千點淚,仄(ze)平(ping)平(ping)(韻)。泣蘭堂。
格式四
雙調(diao),四十(shi)六字。上片(pian)(pian)五(wu)句(ju),三平韻;下片(pian)(pian)五(wu)句(ju),兩平韻。格(ge)律(lv)對照例詞:(五(wu)代西蜀)顧敻(xiong)《浣溪沙·紅(hong)藕香寒翠渚(zhu)平》
平(ping)(ping)(ping)(ping)仄(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)(ping)仄(ze)仄(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)(韻),紅藕香寒翠渚平(ping)(ping)(ping)(ping),仄(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)(ping)仄(ze)仄(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)(ping)(韻)。月籠虛閣夜蛩清。仄(ze)仄(ze)仄(ze)(句(ju)(ju)),天際鴻,平(ping)(ping)(ping)(ping)仄(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)(句(ju)(ju)),枕(zhen)上夢,仄(ze)平(ping)(ping)(ping)(ping)平(ping)(ping)(ping)(ping)(韻)。兩牽情。
仄(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)平(ping)(ping)平(ping)(ping)仄(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)(句),寶帳玉爐殘麝(she)冷(leng),平(ping)(ping)平(ping)(ping)平(ping)(ping)仄(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)平(ping)(ping)平(ping)(ping)(韻(yun))。羅(luo)衣金縷暗(an)塵生(sheng)。仄(ze)(ze)(ze)平(ping)(ping)平(ping)(ping)(句),小窗涼,平(ping)(ping)仄(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)(句),孤(gu)燭背,仄(ze)(ze)(ze)平(ping)(ping)平(ping)(ping)(韻(yun))。淚縱橫。
格式五
雙調,四十二字。上下片各(ge)三(san)句,三(san)仄(ze)韻。格(ge)律(lv)對照例詞(ci):(五代南唐)李煜《浣溪沙·紅日已高(gao)三(san)丈透》
平(ping)仄(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)平(ping)平(ping)仄(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)(韻(yun)),紅日已(yi)高三丈透,平(ping)平(ping)仄(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)平(ping)平(ping)仄(ze)(ze)(ze)(韻(yun)),金爐(lu)次第(di)添香(xiang)獸,平(ping)仄(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)平(ping)平(ping)仄(ze)(ze)(ze)仄(ze)(ze)(ze)(韻(yun))。紅錦地衣(yi)隨步(bu)皺。
平(ping)平(ping)仄(ze)(ze)仄(ze)(ze)平(ping)平(ping)仄(ze)(ze)(句),佳人舞(wu)點金釵溜,仄(ze)(ze)仄(ze)(ze)平(ping)平(ping)平(ping)仄(ze)(ze)仄(ze)(ze)(韻),酒惡(e)時(shi)拈花蕊(rui)嗅,仄(ze)(ze)仄(ze)(ze)平(ping)平(ping)平(ping)仄(ze)(ze)仄(ze)(ze)(韻)。別(bie)殿遙(yao)聞(wen)簫鼓奏。
(說明:詞牌格(ge)律(lv)與對照例(li)詞交錯排(pai)列。格(ge)律(lv)使用(yong)(yong)宋體字(zi)排(pai)印,例(li)詞使用(yong)(yong)斜體字(zi)排(pai)印。詞牌符號含義如下:平(ping),表示(shi)(shi)填(tian)平(ping)聲字(zi);仄,表示(shi)(shi)填(tian)仄聲字(zi)(上、去或入聲);中,表示(shi)(shi)可平(ping)可仄;逗(dou)號“,”和句(ju)號“。”表示(shi)(shi)句(ju);頓(dun)號“、”表示(shi)(shi)逗(dou)。)