1小石潭記(ji)原文
作者:柳宗元
從小丘西行百二十步(bu),隔篁竹,聞水聲,如鳴佩環,心(xin)樂(le)之。伐竹取道,下見小潭(tan),水尤清洌。
全(quan)石以(yi)(yi)為(wei)(wei)底,近岸,卷石底以(yi)(yi)出,為(wei)(wei)坻,為(wei)(wei)嶼(yu),為(wei)(wei)嵁,為(wei)(wei)巖。青(qing)樹翠蔓,蒙(meng)絡搖綴,參(can)差披(pi)拂。
潭中魚可百許頭,皆若空(kong)游(you)無所依。日光下徹,影布石上(shang),佁然不動(dong);俶爾遠(yuan)逝,往(wang)來翕忽。似與游(you)者相樂。
潭西南而望(wang),斗折(zhe)蛇行,明滅可(ke)見(jian)。其岸勢犬牙(ya)差互(hu),不可(ke)知其源。
坐潭上,四面竹樹環合,寂寥無人,凄神寒骨,悄愴幽邃。以其境(jing)過清,不可久居,乃記之而去。
同游者:吳武陵,龔古,余弟宗玄(xuan)。隸而從者,崔氏(shi)二(er)小(xiao)生(sheng):曰恕(shu)己(ji),曰奉壹。
2注釋(shi)譯文
【白話譯文】
從小丘向西(xi)走一(yi)(yi)百(bai)二十(shi)多步,隔(ge)著(zhu)竹(zhu)林(lin),可以(yi)聽到流水(shui)(shui)的(de)(de)聲音,好像(xiang)(xiang)人身上佩(pei)(pei)帶的(de)(de)玉(yu)佩(pei)(pei)、玉(yu)環(huan)相互碰擊發出(chu)(chu)的(de)(de)聲音,心里(li)十(shi)分高興。砍(kan)伐竹(zhu)子,開辟道路,向下(xia)看(kan)見一(yi)(yi)個(ge)小潭(tan)(tan)(tan),水(shui)(shui)格(ge)外清(qing)(qing)澈。 小潭(tan)(tan)(tan)以(yi)整塊石頭(tou)為底(di),靠(kao)近岸(an)邊(bian)的(de)(de)地方,石底(di)有(you)些部分翻卷出(chu)(chu)來(lai)(lai),露出(chu)(chu)水(shui)(shui)面(mian),成為水(shui)(shui)中的(de)(de)高地,像(xiang)(xiang)是水(shui)(shui)中的(de)(de)小島,也有(you)高低不(bu)(bu)(bu)平的(de)(de)石頭(tou)和小巖石(露了出(chu)(chu)來(lai)(lai))。青蔥的(de)(de)樹(shu)木,翠綠的(de)(de)藤蔓(man),覆(fu)蓋纏(chan)繞,搖(yao)動(dong)連結,參(can)差不(bu)(bu)(bu)齊(qi),隨(sui)風飄拂(fu)。 潭(tan)(tan)(tan)中的(de)(de)魚大約有(you)百(bai)多條,都好像(xiang)(xiang)在空中游(you)動(dong),什么依靠(kao)也沒(mei)有(you)。陽光直照(zhao)到水(shui)(shui)底(di),魚的(de)(de)影子映在水(shui)(shui)底(di)的(de)(de)石上。 魚兒呆呆地一(yi)(yi)動(dong)不(bu)(bu)(bu)動(dong),忽然向遠處(chu)游(you)去(qu),來(lai)(lai)來(lai)(lai)往往,輕快敏(min)捷,好像(xiang)(xiang)在和游(you)玩的(de)(de)人逗(dou)玩。 向小石潭(tan)(tan)(tan)的(de)(de)西(xi)南方望(wang)去(qu),溪(xi)岸(an)像(xiang)(xiang)北斗(dou)七星一(yi)(yi)樣曲折,像(xiang)(xiang)蛇爬(pa)行一(yi)(yi)樣彎(wan)曲,望(wang)過去(qu)一(yi)(yi)段看(kan)得見,一(yi)(yi)段看(kan)不(bu)(bu)(bu)見。溪(xi)岸(an)的(de)(de)形狀像(xiang)(xiang)狗的(de)(de)牙(ya)齒那樣參(can)差不(bu)(bu)(bu)齊(qi),不(bu)(bu)(bu)能(neng)知(zhi)道溪(xi)水(shui)(shui)的(de)(de)源頭(tou)在哪里(li)。 我(wo)坐在潭(tan)(tan)(tan)邊(bian),四(si)下(xia)里(li)竹(zhu)林(lin)和樹(shu)木包圍著(zhu),寂靜沒(mei)有(you)旁人。使人感到心神凄涼,寒氣透骨,幽(you)靜深遠,彌漫著(zhu)憂(you)傷的(de)(de)氣息。 因為那種環(huan)境太過凄清(qing)(qing),不(bu)(bu)(bu)能(neng)長時間停留,于是記錄下(xia)了此地就離開。 一(yi)(yi)同去(qu)游(you)覽的(de)(de)人有(you)吳(wu)武陵、龔古、我(wo)的(de)(de)弟弟宗玄。我(wo)帶著(zhu)一(yi)(yi)同去(qu)的(de)(de),有(you)姓崔的(de)(de)兩個(ge)年(nian)輕人。一(yi)(yi)個(ge)名(ming)叫恕己(ji),一(yi)(yi)個(ge)名(ming)叫奉壹(yi)
【詞語注釋】
從:自,由 。 小(xiao)(xiao)(xiao)丘(qiu):小(xiao)(xiao)(xiao)山丘(qiu)(在(zai)小(xiao)(xiao)(xiao)石(shi)(shi)(shi)潭東邊(bian))。 西:向西,名(ming)詞作(zuo)狀(zhuang)語(yu)。 行:走。 篁(huáng)竹(zhu):成林的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)竹(zhu)子(zi)(zi)(zi)。 如鳴(ming)佩(pei)環(huan):好像(xiang)(xiang)人身上佩(pei)戴的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)佩(pei)環(huan)相(xiang)碰擊發(fa)出(chu)(chu)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)聲音。鳴(ming),使(shi)……發(fa)出(chu)(chu)聲音。佩(pei)與(yu)環(huan)都(dou)(dou)是玉質裝飾物。 樂(le):以(yi)(yi)(yi)(yi)……為(wei)樂(le),對……感(gan)到快(kuai)(kuai)樂(le)(意動(dong)(dong)(dong)(dong)用法)。 伐:砍(kan)伐。 取:這里指開辟(pi)。 下(xia)(xia)見小(xiao)(xiao)(xiao)潭:向下(xia)(xia)看(kan)(kan)就看(kan)(kan)見一(yi)(yi)(yi)個小(xiao)(xiao)(xiao)潭。見,看(kan)(kan)見。下(xia)(xia),向下(xia)(xia)。 水(shui)尤(you)清(qing)冽:水(shui)格外(wai)(特別)清(qing)澈(che)。尤(you),格外(wai),特別。冽,涼(liang)(liang)。清(qing)冽,清(qing)涼(liang)(liang)。 全(quan)石(shi)(shi)(shi)以(yi)(yi)(yi)(yi)為(wei)底(di):即以(yi)(yi)(yi)(yi)全(quan)石(shi)(shi)(shi)為(wei)底(di)(潭)把整塊石(shi)(shi)(shi)頭(tou)當(dang)作(zuo)底(di)部。以(yi)(yi)(yi)(yi),把。為(wei),當(dang)作(zuo)。 近(jin)岸(an),卷石(shi)(shi)(shi)底(di)以(yi)(yi)(yi)(yi)出(chu)(chu):靠近(jin)岸(an)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)地(di)(di)方,石(shi)(shi)(shi)底(di)有(you)(you)些部分翻(fan)卷過(guo)(guo)來露出(chu)(chu)水(shui)面(mian)。近(jin),靠近(jin)。 岸(an),岸(an)邊(bian)。卷,彎曲(qu)(qu)。以(yi)(yi)(yi)(yi),相(xiang)當(dang)于“而(er)”,表修飾,不(bu)(bu)譯。 為(wei)坻(chí),為(wei)嶼(yu),為(wei)嵁(kān),為(wei)巖:成為(wei)坻、嶼(yu)、嵁、巖各種(zhong)不(bu)(bu)同的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)形(xing)狀(zhuang)。坻,水(shui)中(zhong)(zhong)高地(di)(di)。嶼(yu),小(xiao)(xiao)(xiao)島。嵁,不(bu)(bu)平的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)巖石(shi)(shi)(shi)。巖,懸崖(ya)。 翠蔓:翠綠的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)藤蔓。 蒙(meng)絡搖綴,參差披拂(fu):覆蓋纏(chan)繞,搖動(dong)(dong)(dong)(dong)下(xia)(xia)垂,參差不(bu)(bu)齊,隨風飄動(dong)(dong)(dong)(dong)。 可百許頭(tou):大(da)約(yue)有(you)(you)一(yi)(yi)(yi)百來條(tiao)。文(wen)中(zhong)(zhong)指小(xiao)(xiao)(xiao)潭里的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)魚大(da)約(yue)有(you)(you)一(yi)(yi)(yi)百來條(tiao)。可,大(da)約(yue)。許,用在(zai)數(shu)詞后表示約(yue)數(shu),相(xiang)當(dang)于同樣(yang)用法的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)“來”。 皆若空(kong)(kong)(kong)游(you)無所依:都(dou)(dou)好像(xiang)(xiang)在(zai)空(kong)(kong)(kong)中(zhong)(zhong)游(you)動(dong)(dong)(dong)(dong),什么依托也(ye)沒有(you)(you)。空(kong)(kong)(kong):在(zai)空(kong)(kong)(kong)中(zhong)(zhong),名(ming)詞作(zuo)狀(zhuang)語(yu)。皆:全(quan),都(dou)(dou)。 日光下(xia)(xia)澈(che),影(ying)布石(shi)(shi)(shi)上:陽光向下(xia)(xia)直照到水(shui)底(di),魚的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)影(ying)子(zi)(zi)(zi)好像(xiang)(xiang)映在(zai)水(shui)底(di)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)石(shi)(shi)(shi)頭(tou)上。下(xia)(xia),向下(xia)(xia)照射。布:照映,分布。澈(che),穿(chuan)透,一(yi)(yi)(yi)作(zuo)“徹(che)”。 佁然(ran)不(bu)(bu)動(dong)(dong)(dong)(dong):(魚影(ying))呆(dai)(dai)呆(dai)(dai)地(di)(di)一(yi)(yi)(yi)動(dong)(dong)(dong)(dong)不(bu)(bu)動(dong)(dong)(dong)(dong)。佁(yǐ)然(ran),呆(dai)(dai)呆(dai)(dai)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)樣(yang)子(zi)(zi)(zi)。 俶(ti)(ti)(chù)爾遠(yuan)逝:忽然(ran)間向遠(yuan)處游(you)去(qu)(qu)了。俶(ti)(ti)爾,忽然(ran)。 往(wang)來翕(xī)忽:來來往(wang)往(wang),輕快(kuai)(kuai)敏(min)(min)捷(jie)。翕忽:輕快(kuai)(kuai)敏(min)(min)捷(jie)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)樣(yang)子(zi)(zi)(zi)。翕:迅(xun)疾。 斗(dou)折(zhe)蛇(she)行,明(ming)滅可見:(溪水(shui))曲(qu)(qu)曲(qu)(qu)折(zhe)折(zhe),(望過(guo)(guo)去(qu)(qu))一(yi)(yi)(yi)段看(kan)(kan)得見,一(yi)(yi)(yi)段又看(kan)(kan)不(bu)(bu)見。斗(dou)折(zhe),像(xiang)(xiang)北斗(dou)七星那(nei)樣(yang)曲(qu)(qu)折(zhe)。蛇(she)行,像(xiang)(xiang)蛇(she)爬行那(nei)樣(yang)彎曲(qu)(qu)。明(ming)滅可見,若隱(yin)若現(xian)。滅,暗(an),看(kan)(kan)不(bu)(bu)見。 犬(quan)牙差(cī)互(hu):像(xiang)(xiang)狗(gou)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)牙齒那(nei)樣(yang)互(hu)相(xiang)交(jiao)錯。犬(quan)牙,像(xiang)(xiang)狗(gou)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)牙齒一(yi)(yi)(yi)樣(yang)。差互(hu),互(hu)相(xiang)交(jiao)錯。 凄(qi)神寒(han)骨,悄(qiǎo)愴(chuàng)幽(you)邃(suì ):使(shi)人感(gan)到心(xin)神凄(qi)涼(liang)(liang),寒(han)氣透骨,幽(you)靜(jing)深遠(yuan),彌漫著(zhu)(zhu)(zhu)憂傷的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)氣息。凄(qi)、寒(han),使(shi)動(dong)(dong)(dong)(dong)用法,使(shi)……感(gan)到凄(qi)涼(liang)(liang) ,使(shi)……感(gan)到寒(han)冷。悄愴,憂傷的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)樣(yang)子(zi)(zi)(zi)。邃:深。 以(yi)(yi)(yi)(yi)其境過(guo)(guo)清(qing):因(yin)為(wei)那(nei)種(zhong)環(huan)境太過(guo)(guo)凄(qi)清(qing)。以(yi)(yi)(yi)(yi),因(yin)為(wei)。其,那(nei)。清(qing),凄(qi)清(qing)。 不(bu)(bu)可久居(ju),乃記之(zhi)而(er)去(qu)(qu):不(bu)(bu)能長時間停留,于是記下(xia)(xia)小(xiao)(xiao)(xiao)石(shi)(shi)(shi)潭的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)情況就離開了。居(ju),待、停留。乃,于是……就。之(zhi),代游(you)小(xiao)(xiao)(xiao)石(shi)(shi)(shi)潭這件事。去(qu)(qu),離開。 吳武陵:作(zuo)者(zhe)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)朋友,也(ye)被貶(bian)在(zai)永州。 龔古:作(zuo)者(zhe)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)朋友。 宗(zong)玄:作(zuo)者(zhe)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)堂弟。 隸(li)而(er)從者(zhe),崔氏二(er)小(xiao)(xiao)(xiao)生:跟(gen)著(zhu)(zhu)(zhu)我一(yi)(yi)(yi)同去(qu)(qu)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de),有(you)(you)姓崔的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)兩個年輕人。隸(li)而(er)從,跟(gen)著(zhu)(zhu)(zhu)同去(qu)(qu)的(de)(de)(de)(de)(de)(de)(de)。隸(li),作(zuo)為(wei)隨從,動(dong)(dong)(dong)(dong)詞。崔氏,指柳宗(zong)元(yuan)姐(jie)夫崔簡。小(xiao)(xiao)(xiao)生,年輕人。