1 歷史沿革
見於(wu)史籍、經籍記載(zai)最早的"座右銘(ming)",大概就(jiu)是"金人銘(ming)"(參(can)見三緘其口)和周(zhou)武(wu)王(wang)為(wei)了警戒(jie)自己(ji)而(er)鏤刻於(wu)身邊隨(sui)處(chu)可見物(wu)件上的銘(ming)文了。
《太公金匱》記(ji)載:武(wu)王(wang)(wang)問師尚(shang)父曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue):五帝之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)戒,可(ke)得聞(wen)乎?師尚(shang)父曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue):黃帝云(yun):予在(zai)民(min)上,搖搖恐(kong)夕不至朝(chao),故金人(ren)(ren)(ren)三緘(jian)其口,慎言(yan)(yan)語也。堯居(ju)民(min)上,振振如臨深(shen)(shen)淵。舜(shun)居(ju)民(min)上,兢兢如履(lv)薄冰(bing)。禹(yu)居(ju)民(min)上,栗(li)栗(li)(音(yin)栗(li))如不滿日。湯居(ju)民(min)上,翼翼懼不敢(gan)息。吾聞(wen):道自(zi)(zi)(zi)微(wei)而生,禍自(zi)(zi)(zi)微(wei)而成。慎終(zhong)與始,完如金城。敬(jing)(jing)勝怠(dai)則吉(ji),義(yi)勝欲(yu)(yu)則昌。日慎一(yi)日,壽終(zhong)無(wu)(wu)(wu)殃。武(wu)王(wang)(wang)曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue):吾隨(sui)(sui)師尚(shang)父之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)言(yan)(yan)。因為慎書(shu)銘,隨(sui)(sui)身(shen)自(zi)(zi)(zi)誡(jie),書(shu)冠曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue):寵以著首,將身(shen)不正,遺為德咎。書(shu)履(lv)曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue):行(xing)必(bi)慮正,無(wu)(wu)(wu)懷(huai)僥幸。書(shu)劍曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue):當(dang)以服兵,而行(xing)道德,行(xing)則福(fu),廢則覆(fu)。書(shu)鏡曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue):以鏡自(zi)(zi)(zi)照(zhao),則知吉(ji)兇(xiong)。書(shu)車曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue):自(zi)(zi)(zi)致者(zhe)急,載人(ren)(ren)(ren)者(zhe)緩(huan),取(qu)欲(yu)(yu)無(wu)(wu)(wu)度,自(zi)(zi)(zi)致而反(fan)。武(wu)王(wang)(wang)曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue):吾欲(yu)(yu)造起居(ju)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)誡(jie),隨(sui)(sui)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)以身(shen),幾(ji)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)書(shu)曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(幾(ji),古人(ren)(ren)(ren)坐時依靠之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)物(wu),其形狀(zhuang)類似于今之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)茶幾(ji)):安無(wu)(wu)(wu)忘危,有無(wu)(wu)(wu)忘亡(wang),孰(shu)惟二(er)者(zhe),必(bi)後無(wu)(wu)(wu)兇(xiong)。杖之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)書(shu)曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue):輔(fu)人(ren)(ren)(ren)無(wu)(wu)(wu)茍,扶人(ren)(ren)(ren)無(wu)(wu)(wu)咎。門(men)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)書(shu)曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue):敬(jing)(jing)遇賓客,貴賤無(wu)(wu)(wu)二(er)。戶之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)書(shu)曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue):出(chu)畏之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi),人(ren)(ren)(ren)懼之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)也。牖之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)書(shu)曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue):窺望(wang)審,且念所得,可(ke)思(si)所忘。鑰之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)書(shu)曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue):昬慎守,深(shen)(shen)察訛也。研之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)書(shu)曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue):石墨(mo)相著,邪心讒言(yan)(yan),無(wu)(wu)(wu)得污白(bai)。書(shu)鋒曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue):忍之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)須臾,乃全汝軀。書(shu)刀曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue):刀利皚(ai)皚(ai),無(wu)(wu)(wu)為汝開。書(shu)井曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue):源泉滑(hua)滑(hua)(音(yin)汩),連旱則絕,取(qu)事有常,賦斂有節。弩(nu)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)戟為翼,弩(nu)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)書(shu):見(jian)奔遠(yuan)行(xing),在(zai)才(cai)者(zhe)與任武(wu)者(zhe)也。賞(shang)一(yi)人(ren)(ren)(ren)而千人(ren)(ren)(ren)喜(xi)者(zhe),賞(shang)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi);賞(shang)二(er)人(ren)(ren)(ren)而萬人(ren)(ren)(ren)喜(xi)者(zhe),賞(shang)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi);賞(shang)三人(ren)(ren)(ren)而三軍勸者(zhe),賞(shang)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi);殺(sha)一(yi)人(ren)(ren)(ren)而千人(ren)(ren)(ren)恐(kong)者(zhe),殺(sha)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi);殺(sha)二(er)人(ren)(ren)(ren)而萬人(ren)(ren)(ren)動者(zhe),殺(sha)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi);殺(sha)三人(ren)(ren)(ren)而軍振者(zhe),殺(sha)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi);屈一(yi)人(ren)(ren)(ren)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)下,伸萬人(ren)(ren)(ren)之(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)(zhi)上。武(wu)王(wang)(wang)曰(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue)(yue):請(qing)著金版。
歷(li)史(shi)的長河流到了今天(tian),"座右銘(ming)"由(you)最(zui)初器物(wu)的銘(ming)文,發展到以(yi)物(wu)寓意之"爵"(酒爵,器型似雀(que),取其鳴"喈喈",諧音"節",節制飲酒之意)、欹器等,到今天(tian)的文字(zi),其間演(yan)變的諸多"式樣"頗多耐人尋味、其蘊涵的警示(shi)意義仍給人以(yi)深刻的啟迪。